Limit Ketma Ketliklar
1. Masalani bayon qilish: Har bir ketma-ketlik $x_n$ limitini $n \to \infty$da hisoblash kerak.
3.1 \ $x_n = 2\left(\sqrt{n(n^2-2)} - \sqrt{n^3-1}\right)$.
\textbf{Yeсhim:}
\begin{enumerate}
\item Ichki ildizlarni osonlashtiramiz: $\sqrt{n(n^2-2)} = \sqrt{n^3 - 2n}$, $\sqrt{n^3 - 1}$.
\item Toq raqamlar o'xshash: $$x_n = 2\left(\sqrt{n^3 - 2n} - \sqrt{n^3 - 1}\right) = 2 \cdot \frac{(n^3 - 2n) - (n^3 - 1)}{\sqrt{n^3 - 2n} + \sqrt{n^3 - 1}} = 2 \cdot \frac{-2n + 1}{\sqrt{n^3 - 2n} + \sqrt{n^3 - 1}}.$$
\item Ildiz ostidagi asosiy daraja $n^{3/2}$, shuning uchun ayirma yaqin $\frac{-2n}{2n^{3/2}} = -\frac{1}{n^{1/2}} \to 0$.
\item Natija: $$\lim_{n\to\infty} x_n = 0.$$
\end{enumerate}
3.2 \ $x_n = \frac{(n-1)^{10} + (n-1)^{15}}{3n^{15}}$.
\begin{enumerate}
\item Katta darajali ko'paytirgichlarni $n^{15}$ bo'yicha yozamiz:
$$x_n = \frac{n^{10}(1 - \frac{1}{n})^{10} + n^{15}(1 - \frac{1}{n})^{15}}{3 n^{15}} = \frac{n^{10}(1 - \frac{1}{n})^{10}}{3 n^{15}} + \frac{n^{15}(1 - \frac{1}{n})^{15}}{3 n^{15}}.$$
\item Soddalashtiramiz:
$$= \frac{(1 - \frac{1}{n})^{10}}{3 n^5} + \frac{(1 - \frac{1}{n})^{15}}{3}.$$
\item $n \to \infty$da $\frac{1}{n^5} \to 0$, va $\left(1 - \frac{1}{n}\right)^k \to 1$:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = 0 + \frac{1}{3} = \frac{1}{3}.$$
\end{enumerate}
3.3 \ $x_n = \sqrt{(n^2 + 2)(n^2 - 4)} - \sqrt{n^4 - 9}$.
\begin{enumerate}
\item Ichki ko'paytmani ochamiz:
$$(n^2 + 2)(n^2 - 4) = n^4 - 4 n^2 + 2 n^2 - 8 = n^4 - 2 n^2 - 8.$$
\item Shuning uchun $x_n = \sqrt{n^4 - 2 n^2 - 8} - \sqrt{n^4 - 9}$.
\item Ko'paytma ko'paytma argumentlar ayirmasini kasr ko'rinishida yozamiz:
$$x_n = \frac{(n^4 - 2 n^2 - 8) - (n^4 - 9)}{\sqrt{n^4 - 2 n^2 - 8} + \sqrt{n^4 - 9}} = \frac{-2 n^2 + 1}{\sqrt{n^4 - 2 n^2 - 8} + \sqrt{n^4 - 9}}.$$
\item Dominant ildiz $n^2$, shuning uchun:
$$x_n \approx \frac{-2 n^2}{2 n^2} = -1.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = -1.$$
\end{enumerate}
3.4 \ $x_n = \frac{\sqrt{n^5 - 8} - n \sqrt{n^3}}{\sqrt{n}}$.
\begin{enumerate}
\item $n \sqrt{n^3} = n \cdot n^{3/2} = n^{5/2}$.
\item Ildizlarni: $\sqrt{n^5 - 8} = n^{5/2} \sqrt{1 - \frac{8}{n^5}}$.
\item Shunday qilib:
$$x_n = \frac{n^{5/2} \sqrt{1 - \frac{8}{n^5}} - n^{5/2}}{n^{1/2}} = n^2 (\sqrt{1 - \frac{8}{n^5}} - 1).$$
\item $\sqrt{1 + x} \approx 1 + \frac{x}{2}$ (kichik $x$ uchun), shunday qilib:
$$\sqrt{1 - \frac{8}{n^5}} - 1 \approx -\frac{4}{n^5}.$$
\item Natija:
$$x_n \approx n^2 \cdot \left(-\frac{4}{n^5}\right) = -\frac{4}{n^3} \to 0.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = 0.$$
\end{enumerate}
3.5 \ $x_n = \sqrt{n^2 - 3 n + 2} - n$.
\begin{enumerate}
\item $\sqrt{n^2 - 3 n + 2} = n \sqrt{1 - \frac{3}{n} + \frac{2}{n^2}}$.
\item $
\sqrt{1 + x} \approx 1 + \frac{x}{2} - \frac{x^2}{8}$, shu bilan:
$$\sqrt{1 - \frac{3}{n} + \frac{2}{n^2}} \approx 1 - \frac{3}{2n} + \frac{2}{2 n^2} = 1 - \frac{3}{2n} + O\left(\frac{1}{n^2}\right).$$
\item Shunda:
$$x_n = n \left(1 - \frac{3}{2n} + O(\frac{1}{n^2})\right) - n = - \frac{3}{2} + O\left(\frac{1}{n}\right).$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = -\frac{3}{2}.$$
\end{enumerate}
3.6 \ $x_n = n + \sqrt[3]{4 - n^2}$.
\begin{enumerate}
\item $\sqrt[3]{4 - n^2} = \sqrt[3]{- n^2 (1 - \frac{4}{n^2})} = - n^{2/3} \sqrt[3]{1 - \frac{4}{n^2}}$.
\item Limitda $n \to \infty$, shuning uchun:
$$x_n = n - n^{2/3} \to \infty.$$
\item Limit mavjud emas (yoki $+\infty$).
\end{enumerate}
3.7 \ $x_n = \sqrt{n + 2} - \sqrt{n^2 - 2 n + 3}$.
\begin{enumerate}
\item Avval tanaffuslar sonlarini taqqoslaymiz (ikkala ildizni ham oson usul bilan yozish qiyin, shuning uchun o'simta-asos metoddan foydalanamiz).
\item Asosiy ildiz:
$$\sqrt{n^2 - 2n + 3} = n \sqrt{1 - \frac{2}{n} + \frac{3}{n^2}} \approx n - 1 + O\left(\frac{1}{n}\right).$$
\item $\sqrt{n + 2} \approx \sqrt{n}$ va $n - 1 >> \sqrt{n}$.
\item Shuning uchun $x_n \approx \sqrt{n} - (n - 1) \to -\infty$.
\item Limit yo'q (cheksiz minusga ketadi).
\end{enumerate}
3.8 \ $x_n = \sqrt{(n+2)(n+1)} - \sqrt{(n-1)(n+3)}$.
\begin{enumerate}
\item Izohlamalar:
$$(n+2)(n+1) = n^2 + 3 n + 2,$$
$$(n-1)(n+3) = n^2 + 2 n - 3.$$
\item $x_n = \sqrt{n^2 + 3 n + 2} - \sqrt{n^2 + 2 n - 3}$.
\item Farqni kasrga aylantiramiz:
$$x_n = \frac{(n^2 + 3 n + 2) - (n^2 + 2 n - 3)}{\sqrt{n^2 + 3 n + 2} + \sqrt{n^2 + 2 n - 3}} = \frac{n + 5}{\sqrt{n^2 + 3 n + 2} + \sqrt{n^2 + 2 n - 3}}.$$
\item Dominat ildiz taxminan $2 n$:
$$x_n \approx \frac{n}{2 n} = \frac{1}{2}.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = \frac{1}{2}.$$
\end{enumerate}
3.9 \ $x_n = n^2 \left(\sqrt{n(n^4 - 1)} - \sqrt{n^5 - 8}\right)$.
\begin{enumerate}
\item Ichki ildizlar:
$$\sqrt{n(n^4 - 1)} = \sqrt{n^5 - n}, \quad \sqrt{n^5 - 8}.$$
\item Farqni kasrga aylantiramiz:
$$x_n = n^2 \cdot \frac{(n^5 - n) - (n^5 - 8)}{\sqrt{n^5 - n} + \sqrt{n^5 - 8}} = n^2 \cdot \frac{- n + 8}{\sqrt{n^5 - n} + \sqrt{n^5 - 8}}.$$
\item Denominat taxminan $2 n^{5/2}$:
$$x_n \approx n^2 \cdot \frac{8 - n}{2 n^{5/2}} = \frac{n^2 (8-n)}{2 n^{5/2}} = \frac{8 n^2 - n^3}{2 n^{5/2}} = \frac{8 n^2}{2 n^{5/2}} - \frac{n^3}{2 n^{5/2}} = 4 n^{-(1/2)} - \frac{n^{(3 - 5/2)}}{2} = 4 n^{-1/2} - \frac{n^{1/2}}{2}.$$
\item Limitda $n^{1/2} \to \infty$, demak $x_n \to -\infty$.
\end{enumerate}
3.10 \ $x_n = \frac{n^3 - 3 n^2 + 4}{n^3 - 5 n^2}$.
\begin{enumerate}
\item Katta darajali $n^3$ bo'yicha qisqartiramiz:
$$x_n = \frac{n^3 (1 - \frac{3}{n} + \frac{4}{n^3})}{n^3 (1 - \frac{5}{n})} = \frac{1 - \frac{3}{n} + \frac{4}{n^3}}{1 - \frac{5}{n}}.$$
\item $n \to \infty$ uchun:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = \frac{1 - 0 + 0}{1 - 0} = 1.$$
\end{enumerate}
3.11 \ $x_n = \sqrt{n^2 + 3 n - 2} - \sqrt{n^2 - 3}$.
\begin{enumerate}
\item Farqni kasrga aylantiramiz:
$$x_n = \frac{(n^2 + 3 n - 2) - (n^2 - 3)}{\sqrt{n^2 + 3 n - 2} + \sqrt{n^2 - 3}} = \frac{3 n + 1}{\sqrt{n^2 + 3 n - 2} + \sqrt{n^2 - 3}}.$$
\item Ildiz taxminan $2 n$:
$$x_n \approx \frac{3 n}{2 n} = \frac{3}{2}.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = \frac{3}{2}.$$
\end{enumerate}
3.12 \ $x_n = \sqrt{n\left(\sqrt{n+2} - \sqrt{n-3}\right)}$.
\begin{enumerate}
\item Ichki ildizdagi farq:
$$\sqrt{n+2} - \sqrt{n-3} = \frac{(n+2) - (n-3)}{\sqrt{n+2} + \sqrt{n-3}} = \frac{5}{\sqrt{n+2} + \sqrt{n-3}}.$$
\item Yuqoridagi ildiz taxminan $2 \sqrt{n}$:
$$\sqrt{n+2} + \sqrt{n-3} \approx 2 \sqrt{n}.$$
\item Shunday qilib
$$x_n = \sqrt{n \cdot \frac{5}{2 \sqrt{n}}} = \sqrt{\frac{5n}{2 \sqrt{n}}} = \sqrt{\frac{5 \sqrt{n}}{2}} = \sqrt{\frac{5}{2}} n^{1/4}.$$
\item $n^{1/4} \to \infty$, limit mavjud emas.
\end{enumerate}
3.13 \ $x_n = \sqrt{n(n+5)} - n$.
\begin{enumerate}
\item $\sqrt{n(n+5)} = \sqrt{n^2 + 5 n} = n \sqrt{1 + \frac{5}{n}}$.
\item $\sqrt{1 + x} \approx 1 + \frac{x}{2}$ uchun,
$$x_n = n \left(1 + \frac{5}{2 n} + O\left(\frac{1}{n^2}\right) \right) - n = \frac{5}{2} + O\left(\frac{1}{n}\right).$$
\item Limit:
$$\lim_{n \to \infty} x_n = \frac{5}{2}.$$
\end{enumerate}
3.14 \ $x_n = \sqrt{n^3 + 8(\sqrt{n^3 + 2} - \sqrt{n^3 - 1})}$.
\begin{enumerate}
\item Farqni ichki ildizlarning chiziqli yaqinlashuvi yordamida hisoblaymiz:
$$\sqrt{n^3 + 2} - \sqrt{n^3 - 1} = \frac{3}{\sqrt{n^3 + 2} + \sqrt{n^3 - 1}} \approx \frac{3}{2 n^{3/2}}.$$
\item Shunday qilib:
$$x_n = \sqrt{n^3 + 8 \cdot \frac{3}{2 n^{3/2}}} = \sqrt{n^3 + \frac{12}{n^{3/2}}} = n^{3/2} \sqrt{1 + \frac{12}{n^{9/2}}}.$$
\item Ahamiyatga ega bo'lmagan kichik qo'shimcha limitda $1$ga teng:
$$ \Rightarrow x_n \approx n^{3/2}.$$
\item Limit $n \to \infty$: mavjud emas, cheksizga ketadi.
\end{enumerate}
3.15 \ $x_n = \frac{\sqrt{(n^2+1)(n^2+2)} - \sqrt{n^4+2}}{2 \sqrt{n^3}}$.
\begin{enumerate}
\item Ichki ildizlarni ko'paytma va yig'indiga yozamiz:
$$\sqrt{(n^2+1)(n^2+2)} = \sqrt{n^4 + 3 n^2 + 2}.$$
\item Farqni kasr shaklida yozamiz:
$$\frac{\sqrt{n^4 + 3 n^2 + 2} - \sqrt{n^4 + 2}}{2 \sqrt{n^3}} = \frac{\frac{(n^4 + 3 n^2 + 2) - (n^4 + 2)}{\sqrt{n^4 + 3 n^2 + 2} + \sqrt{n^4 + 2}}}{2 \sqrt{n^3}} = \frac{3 n^2}{(\sqrt{n^4 + 3 n^2 + 2} + \sqrt{n^4 + 2}) 2 \sqrt{n^3}}.$$
\item Yuqoridagi ildizlar $\approx 2 n^2$, pastda esa $2 n^{3/2}$, shuning uchun:
$$x_n \approx \frac{3 n^2}{2 n^2 \cdot 2 n^{3/2}} = \frac{3 n^2}{4 n^{7/2}} = \frac{3}{4 n^{3/2}} \to 0.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = 0.$$
\end{enumerate}
3.16 \ $x_n = n - \sqrt{n(n-1)}$.
\begin{enumerate}
\item $\sqrt{n(n-1)} = \sqrt{n^2 - n} = n \sqrt{1 - \frac{1}{n}} \approx n \left(1 - \frac{1}{2 n}\right) = n - \frac{1}{2}.$
\item Shunday qilib:
$$x_n \approx n - \left(n - \frac{1}{2}\right) = \frac{1}{2}.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = \frac{1}{2}.$$
\end{enumerate}
3.17 \ $x_n = n - \sqrt[3]{n^3 - 5}$.
\begin{enumerate}
\item $\sqrt[3]{n^3 - 5} = n \sqrt[3]{1 - \frac{5}{n^3}} \approx n \left(1 - \frac{5}{3 n^3} \right) = n - \frac{5}{3 n^2}.$
\item $x_n = n - \left(n - \frac{5}{3 n^2}\right) = \frac{5}{3 n^2} \to 0.$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = 0.$$
\end{enumerate}
3.18 \ $x_n = \sqrt[5]{n} \left( \sqrt[5]{\sqrt[5]{n^2}} - \sqrt[5]{n(n+2)} \right)$.
\begin{enumerate}
\item Ildizlarni yozamiz:
$$\sqrt[5]{\sqrt[5]{n^2}} = \sqrt[5]{n^{2/5}} = n^{2/25},$$
$$\sqrt[5]{n(n+2)} = \sqrt[5]{n^2 + 2 n} = (n^2 (1 + \frac{2}{n}))^{1/5} = n^{2/5} (1 + \frac{2}{n})^{1/5}.$$
\item $x_n = n^{1/5} (n^{2/25} - n^{2/5} (1 + \frac{2}{n})^{1/5}) = n^{1/5 + 2/25} - n^{1/5 + 2/5} (1 + \frac{2}{n})^{1/5}$.
\item $1/5 = 5/25$, shuning uchun:
$$x_n = n^{7/25} - n^{3/5} (1 + O(\frac{1}{n})) = n^{0.28} - n^{0.6} (1 + o(1)) \to -\infty.$$
\item Limit mavjud emas.
\end{enumerate}
3.19 \ $x_n = \sqrt{n+2} (\sqrt{n+3} - \sqrt{n-4})$.
\begin{enumerate}
\item Ichki ildiz farqini kasrga o'tkazamiz:
$$\sqrt{n+3} - \sqrt{n-4} = \frac{7}{\sqrt{n+3} + \sqrt{n-4}} \approx \frac{7}{2 \sqrt{n}}.$$
\item Shunday qilib
$$x_n = \sqrt{n+2} \cdot \frac{7}{2 \sqrt{n}} \approx \frac{7}{2} \cdot \sqrt{\frac{n+2}{n}} = \frac{7}{2} \cdot \sqrt{1 + \frac{2}{n}} \to \frac{7}{2}.$$
\item Limit:
$$\lim_{n\to\infty} x_n = \frac{7}{2}.$$
\end{enumerate}
3.20 \ $x_n = \frac{\sqrt{n^2 + 1} - \sqrt{n^2 + n}}{n - \sqrt{n^2 - n}}$.
\begin{enumerate}
\item Farqni chiqaramiz:
$$\sqrt{n^2 + 1} - \sqrt{n^2 + n} = \frac{(n^2 + 1) - (n^2 + n)}{\sqrt{n^2 + 1} + \sqrt{n^2 + n}} = \frac{1 - n}{\sqrt{n^2 + 1} + \sqrt{n^2 + n}} = \frac{1 - n}{2 n + o(n)}.$$
\item Pastga ham shunday amalni qilamiz:
$$n - \sqrt{n^2 - n} = \frac{n^2 - (n^2 - n)}{n + \sqrt{n^2 - n}} = \frac{n}{2 n + o(n)}.$$
\item Shunday qilib, $x_n$ ga tayanamiz:
$$x_n = \frac{\frac{1 - n}{2 n + o(n)}}{\frac{n}{2 n + o(n)}} = \frac{1 - n}{n} = \frac{1}{n} - 1 \to -1.$$
\item Limit:
$$\lim_{n \to \infty} x_n = -1.$$
\end{enumerate}
Javoblar:
3.1: 0
3.2: 1/3
3.3: -1
3.4: 0
3.5: -3/2
3.6: +\infty (limit mavjud emas)
3.7: -\infty (limit mavjud emas)
3.8: 1/2
3.9: -\infty (limit mavjud emas)
3.10: 1
3.11: 3/2
3.12: +\infty (limit mavjud emas)
3.13: 5/2
3.14: +\infty (limit mavjud emas)
3.15: 0
3.16: 1/2
3.17: 0
3.18: -\infty (limit mavjud emas)
3.19: 7/2
3.20: -1