Limit Value 103Fdb
1. مسئله را بیان میکنیم: مقدار $a$ را در معادله
$$\frac{4}{3} = \lim_{x \to \frac{1}{2}^+} a \left(-\frac{2}{x^3}\right) + 2x \over 4x - \frac{1}{x}$$
میخواهیم پیدا کنیم.
2. ابتدا صورت و مخرج کسر را جداگانه بررسی میکنیم:
صورت: $$a \left(-\frac{2}{x^3}\right) + 2x = -\frac{2a}{x^3} + 2x$$
مخرج: $$4x - \frac{1}{x}$$
3. حال حد را برای $x \to \frac{1}{2}^+$ محاسبه میکنیم:
صورت حد:
$$-\frac{2a}{(\frac{1}{2})^3} + 2 \times \frac{1}{2} = -\frac{2a}{\frac{1}{8}} + 1 = -2a \times 8 + 1 = -16a + 1$$
مخرج حد:
$$4 \times \frac{1}{2} - \frac{1}{\frac{1}{2}} = 2 - 2 = 0$$
4. چون مخرج حد صفر میشود، برای وجود حد باید صورت نیز به صفر میل کند:
$$-16a + 1 = 0 \implies 16a = 1 \implies a = \frac{1}{16}$$
5. حال با $a = \frac{1}{16}$، حد را با استفاده از قاعده لُپیتال محاسبه میکنیم:
صورت:
$$f(x) = -\frac{2a}{x^3} + 2x = -\frac{2 \times \frac{1}{16}}{x^3} + 2x = -\frac{1}{8x^3} + 2x$$
مخرج:
$$g(x) = 4x - \frac{1}{x}$$
مشتقها:
$$f'(x) = \frac{3}{8x^4} + 2$$
$$g'(x) = 4 + \frac{1}{x^2}$$
حد مشتقها در $x = \frac{1}{2}$:
$$f'(\frac{1}{2}) = \frac{3}{8 \times (\frac{1}{2})^4} + 2 = \frac{3}{8 \times \frac{1}{16}} + 2 = \frac{3}{\frac{1}{2}} + 2 = 6 + 2 = 8$$
$$g'(\frac{1}{2}) = 4 + \frac{1}{(\frac{1}{2})^2} = 4 + 4 = 8$$
6. بنابراین حد برابر است با:
$$\lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f(x)}{g(x)} = \frac{f'(\frac{1}{2})}{g'(\frac{1}{2})} = \frac{8}{8} = 1$$
7. اما در مسئله حد برابر با $\frac{4}{3}$ داده شده است. پس باید بررسی کنیم که آیا اشتباهی در محاسبات است یا خیر.
8. بازبینی:
صورت حد اولیه:
$$-16a + 1$$
مخرج حد اولیه:
$$0$$
برای وجود حد، صورت باید صفر شود:
$$-16a + 1 = 0 \Rightarrow a = \frac{1}{16}$$
با این مقدار $a$، حد به صورت نامعین $\frac{0}{0}$ است و میتوان از قاعده لُپیتال استفاده کرد.
9. مشتق صورت:
$$f(x) = -\frac{2a}{x^3} + 2x$$
$$f'(x) = 6a \frac{1}{x^4} + 2$$
با $a=\frac{1}{16}$:
$$f'(x) = 6 \times \frac{1}{16} \times \frac{1}{x^4} + 2 = \frac{3}{8x^4} + 2$$
مشتق مخرج:
$$g(x) = 4x - \frac{1}{x}$$
$$g'(x) = 4 + \frac{1}{x^2}$$
10. حد مشتقها در $x=\frac{1}{2}$:
$$f'(\frac{1}{2}) = \frac{3}{8 \times (\frac{1}{2})^4} + 2 = \frac{3}{8 \times \frac{1}{16}} + 2 = \frac{3}{\frac{1}{2}} + 2 = 6 + 2 = 8$$
$$g'(\frac{1}{2}) = 4 + \frac{1}{(\frac{1}{2})^2} = 4 + 4 = 8$$
11. بنابراین حد:
$$\lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f(x)}{g(x)} = \frac{8}{8} = 1$$
12. اما مقدار داده شده $\frac{4}{3}$ است، پس مقدار $a$ باید طوری باشد که حد برابر $\frac{4}{3}$ شود.
13. برای این کار، فرض کنیم حد وجود دارد و برابر $\frac{4}{3}$ است. چون مخرج در $x=\frac{1}{2}$ صفر است، صورت نیز باید صفر شود:
$$-\frac{2a}{(\frac{1}{2})^3} + 2 \times \frac{1}{2} = 0 \Rightarrow -16a + 1 = 0 \Rightarrow a = \frac{1}{16}$$
14. با $a=\frac{1}{16}$ حد برابر 1 میشود، پس باید از قاعده لُپیتال مرتبه دوم استفاده کنیم.
15. مشتق دوم صورت:
$$f''(x) = -\frac{12a}{x^5}$$
با $a=\frac{1}{16}$:
$$f''(x) = -\frac{12}{16 x^5} = -\frac{3}{4 x^5}$$
مشتق دوم مخرج:
$$g''(x) = -\frac{2}{x^3}$$
16. حد مشتق دومها در $x=\frac{1}{2}$:
$$f''(\frac{1}{2}) = -\frac{3}{4 \times (\frac{1}{2})^5} = -\frac{3}{4 \times \frac{1}{32}} = -\frac{3}{\frac{1}{8}} = -24$$
$$g''(\frac{1}{2}) = -\frac{2}{(\frac{1}{2})^3} = -\frac{2}{\frac{1}{8}} = -16$$
17. حد مرتبه دوم:
$$\lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f(x)}{g(x)} = \lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f''(x)}{g''(x)} = \frac{-24}{-16} = \frac{24}{16} = \frac{3}{2}$$
18. این مقدار با مقدار داده شده $\frac{4}{3}$ متفاوت است. پس فرضیات اولیه باید اصلاح شود.
19. راه حل صحیح: چون حد برابر $\frac{4}{3}$ است، معادله حد را به صورت زیر مینویسیم:
$$\lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{a \left(-\frac{2}{x^3}\right) + 2x}{4x - \frac{1}{x}} = \frac{4}{3}$$
20. صورت و مخرج را به صورت تابع $f(x)$ و $g(x)$ تعریف میکنیم:
$$f(x) = -\frac{2a}{x^3} + 2x$$
$$g(x) = 4x - \frac{1}{x}$$
21. چون $g(\frac{1}{2}) = 0$، برای وجود حد باید $f(\frac{1}{2}) = 0$ باشد:
$$-\frac{2a}{(\frac{1}{2})^3} + 2 \times \frac{1}{2} = 0 \Rightarrow -16a + 1 = 0 \Rightarrow a = \frac{1}{16}$$
22. با $a=\frac{1}{16}$، حد به صورت نامعین $\frac{0}{0}$ است، پس از قاعده لُپیتال استفاده میکنیم:
$$\lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f(x)}{g(x)} = \lim_{x \to \frac{1}{2}^+} \frac{f'(x)}{g'(x)}$$
23. مشتقها:
$$f'(x) = \frac{6a}{x^4} + 2 = \frac{6 \times \frac{1}{16}}{x^4} + 2 = \frac{3}{8x^4} + 2$$
$$g'(x) = 4 + \frac{1}{x^2}$$
24. حد مشتقها در $x=\frac{1}{2}$:
$$f'(\frac{1}{2}) = \frac{3}{8 \times (\frac{1}{2})^4} + 2 = \frac{3}{8 \times \frac{1}{16}} + 2 = \frac{3}{\frac{1}{2}} + 2 = 6 + 2 = 8$$
$$g'(\frac{1}{2}) = 4 + \frac{1}{(\frac{1}{2})^2} = 4 + 4 = 8$$
25. بنابراین حد برابر است با:
$$\frac{f'(\frac{1}{2})}{g'(\frac{1}{2})} = \frac{8}{8} = 1$$
26. اما مقدار داده شده $\frac{4}{3}$ است، پس باید مقدار $a$ را طوری تعیین کنیم که این حد برابر $\frac{4}{3}$ شود.
27. فرض کنیم $a$ مقدار دیگری است و حد وجود دارد. چون مخرج در $x=\frac{1}{2}$ صفر است، صورت نیز باید صفر شود:
$$-\frac{2a}{(\frac{1}{2})^3} + 2 \times \frac{1}{2} = 0 \Rightarrow -16a + 1 = 0 \Rightarrow a = \frac{1}{16}$$
28. پس $a=\frac{1}{16}$ تنها مقداری است که حد وجود دارد، ولی حد برابر 1 میشود نه $\frac{4}{3}$.
29. نتیجه: مقدار $a$ برابر $\frac{1}{16}$ است که حد را به 1 میرساند، نه $\frac{4}{3}$. بنابراین یا مسئله اشتباه است یا مقدار $\frac{4}{3}$ اشتباه داده شده است.
پاسخ نهایی:
$$a = \frac{1}{16}$$