Παράλληλα Διανύσματα
1. Θέμα Α1: Πότε δύο διανύσματα λέγονται παράλληλα ή συγγραμμικά;
Δύο διανύσματα λέγονται παράλληλα ή συγγραμμικά όταν βρίσκονται στην ίδια ευθεία ή σε παραλλήλες ευθείες και έχουν την ίδια ή αντίθετη διεύθυνση.
Συγκεκριμένα, για μη μηδενικά διανύσματα $"){\vec{u}}$ και $"){\vec{v}}$ λέμε $"){\vec{u}\parallel\vec{v}}$ όταν υπάρχει πραγματικός αριθμός $"){\lambda}$ τέτοιος ώστε $"){\vec{u}=\lambda\vec{v}}$.
Επιπλέον, το μηδενικό διάνυσμα θεωρείται συγγραμμικό με κάθε διάνυσμα.
2. Θέμα Α2: Απόδειξη ότι για διανύσματα $\vec{\alpha}=(x_1,y_1)$ και $\vec{\beta}=(x_2,y_2)$ ισχύει $\vec{\alpha}\parallel\vec{\beta}\Longleftrightarrow\vec{\alpha}=\lambda\vec{\beta}$ (για μη μηδενικά διανύσματα).
(α) Αν $\vec{\alpha}=\lambda\vec{\beta}$ για κάποιο $\lambda\in\mathbb{R}$, τότε τα διάνυσματα έχουν την ίδια ή αντίθετη διεύθυνση, άρα είναι παράλληλα.
Αυτό είναι άμεσο επειδή πολλαπλασιάζοντας το διάνυσμα $\vec{\beta}$ με τον βαθμωτό $\lambda$ αλλάζει μόνο μέτρο και πιθανώς φορά.
(β) Αν $\vec{\alpha}\parallel\vec{\beta}$ και $\vec{\beta}\neq\vec{0}$, τότε τα συστατικά ικανοποιούν την αναλογία $\dfrac{x_1}{x_2}=\dfrac{y_1}{y_2}$, ή ισοδύναμα ο προσδιοριστής είναι μηδέν, δηλαδή
$$x_1y_2-x_2y_1=0.$$
Αν $x_2\neq0$ ορίζουμε $\lambda=\dfrac{x_1}{x_2}$ και ελέγχουμε ότι τότε $y_1=\lambda y_2$, επομένως $\vec{\alpha}=\lambda\vec{\beta}$.
Αν $x_2=0$ τότε λόγω του $x_1y_2-x_2y_1=0$ προκύπτει $x_1=0$ και αν $y_2\neq0$ ορίζουμε $\lambda=\dfrac{y_1}{y_2}$ και πάλι $\vec{\alpha}=\lambda\vec{\beta}$.
Σημείωση: Αν κάποιο από τα διανύσματα είναι το μηδενικό, τότε η διπλή πρόταση πρέπει να ερμηνευτεί προσεκτικά, καθώς $\vec{0}$ είναι συγγραμμικό με κάθε διάνυσμα αλλά $\vec{\alpha}=\lambda\vec{\beta}$ με $\vec{\beta}=\vec{0}$ συνεπάγεται $\vec{\alpha}=\vec{0}$.
3. Θέμα Α3: Σχολιασμός των προτάσεων.
Δεν δίνονται οι συγκεκριμένες προτάσεις στο κείμενο που λάβαμε, επομένως δεν είναι δυνατόν να χαρακτηριστούν ως σωστές ή λανθασμένες χωρίς τις προτάσεις αυτές.
Για να απαντήσω χρειάζομαι το πλήρες κείμενο των προτάσεων.
4. Θέμα Β1: Να εκφραστούν τα διανύσματα $\overrightarrow{Β\Delta}$ και $\overrightarrow{Β\Gamma}$ συναρτήσει των διανυσμάτων $\vec{\alpha}$ και $\vec{\beta}$.
Το πρόβλημα Β απαιτεί πληροφορία από το σχήμα ή τις σχέσεις τοποθεσίας των σημείων Β, Γ, Δ και των διανυσμάτων $\vec{\alpha},\vec{\beta}$, που δεν παρέχεται στο κείμενο.
Χωρίς τον σαφή ορισμό ποιο διάνυσμα αντιστοιχεί σε ποιες ακμές/σημεία δεν μπορούμε να δώσουμε έγκυρη έκφραση.
Γενική μέθοδος: αν για παράδειγμα $\vec{\alpha}=\overrightarrow{Β\Gamma}$ και $\vec{\beta}=\overrightarrow{Β\Delta}$ τότε οι ζητούμενες εκφράσεις είναι απλές (ίδιες με $\vec{\alpha},\vec{\beta}$ αντίστοιχα) ή συνδυασμοί τους ανάλογα με τις σχέσεις στο σχήμα.
5. Θέμα Β2: Απόδειξη ότι $\overrightarrow{Β\Delta}=3\,\overrightarrow{Β\Gamma}$.
Αυτή η απόδειξη απαιτεί τις θέσεις των σημείων στο σχήμα ή τις αλγεβρικές σχέσεις μεταξύ $\overrightarrow{Β\Delta}$ και $\overrightarrow{Β\Gamma}$ που δεν δίνονται εδώ.
Χωρίς την αρχική πληροφορία δεν είναι δυνατόν να αποδείξουμε την ισότητα.
6. Θέμα Β3: Να δείξετε ότι τα σημεία Β, Γ και Δ είναι συνευθειακά.
Η συνευθειακότητα προκύπτει αν και μόνο αν τα διανύσματα $\overrightarrow{Β\Gamma}$ και $\overrightarrow{Β\Delta}$ είναι παράλληλα.
Χωρίς τα αριθμητικά ή σχηματικά δεδομένα δεν μπορούμε να ελέγξουμε την παραλληλία.
Αν όμως ισχύει $\overrightarrow{Β\Delta}=3\,\overrightarrow{Β\Gamma}$ τότε άμεσα τα σημεία είναι συνευθειακά, επειδή ένα διάνυσμα είναι κλιμάκιο του άλλου.
7. Θέμα Γ1: Δίνονται $\vec{u}=(x^2+1,y^2+1)$ και $\vec{v}=(2x,2y)$ και δίνεται $\vec{u}=\vec{v}$. Να δείξετε ότι $x=1$ και $y=1$.
Ισοσταθμίζουμε συνιστώσες:
Πρώτη συνιστώσα: $x^2+1=2x$.
Αναδιατάσσοντας: $x^2-2x+1=0$.
Παραγοντοποιούμε: $(x-1)^2=0$.
Άρα $x=1$.
Δεύτερη συνιστώσα: $y^2+1=2y$.
Αναδιατάσσοντας: $y^2-2y+1=0$.
Παραγοντοποιούμε: $(y-1)^2=0$.
Άρα $y=1$.
Συμπέρασμα: $x=1$ και $y=1$.
8. Θέμα Γ2: Να βρείτε τον συντελεστή διεύθυνσης του $\vec{u}$.
Από το προηγούμενο έχουμε $\vec{u}=(2,2)$ όταν $x=y=1$.
Ο συντελεστής διεύθυνσης (κλίση) είναι $m=\dfrac{\Delta y}{\Delta x}=\dfrac{2}{2}=1$.
Άρα ο συντελεστής διεύθυνσης του $\vec{u}$ είναι $1$.
9. Θέμα Γ3: Να βρείτε τη γωνία που σχηματίζουν τα διανύσματα $\vec{u}$ και $-\vec{u}$ με τον άξονα x'x.
Το διάνυσμα $\vec{u}=(2,2)$ έχει κλίση $1$, επομένως η γωνία του με τον θετικό ημιάξονα $x$ είναι $\theta=\arctan(1)=45^\circ=\dfrac{\pi}{4}$.
Το διάνυσμα $-\vec{u}=(-2,-2)$ έχει φορά αντίθετη, επομένως η γωνία του με τον ίδιο θετικό άξονα είναι $\theta+180^\circ=225^\circ=\dfrac{5\pi}{4}$.
10. Θέμα Δ1: Δίνονται $A(1,2)$, $B(3,-4)$ και σημείο $\Gamma$ για το οποίο ισχύει $\overrightarrow{O\Gamma}=\overrightarrow{AB}+3\,\overrightarrow{A\Gamma}$, όπου $O$ η αρχή των αξόνων. Να βρεθούν οι συντεταγμένες του $\Gamma$.
Γράφουμε σε συντεταγμένες: $\overrightarrow{AB}=B-A=(3-1,-4-2)=(2,-6)$.
Έστω $\Gamma=(x,y)$.
Τότε $\overrightarrow{A\Gamma}=(x-1,y-2)$ και $\overrightarrow{O\Gamma}=(x,y)$.
Η σχέση γίνεται: $(x,y)=(2,-6)+3(x-1,y-2)$.
Αναπτύσσουμε το δεξιό μέλος: $(2,-6)+3(x-1,y-2)=(2+3x-3,-6+3y-6)=(3x-1,3y-12)$.
Ισοσταθμίζουμε συνιστώσες: $x=3x-1$ και $y=3y-12$.
Από την πρώτη: $-2x=-1\Rightarrow x=\dfrac{1}{2}$.
Από τη δεύτερη: $-2y=-12\Rightarrow y=6$.
Άρα $\Gamma=\left(\dfrac{1}{2},6\right)$.
11. Θέμα Δ2: Αν $\Gamma(1/2,6)$, να δείξετε ότι τα σημεία $A,B,\Gamma$ είναι κορυφές τριγώνου.
Τα σημεία είναι κορυφές τριγώνου αν δεν είναι συνευθειακά.
Υπολογίζουμε τα διανύσματα $\overrightarrow{AB}=(2,-6)$ και $\overrightarrow{A\Gamma}=\left(-\dfrac{1}{2},4\right)$.
Ελέγχουμε αν είναι παράλληλα, δηλαδή αν υπάρχει $\lambda$ τέτοιο που $(2,-6)=\lambda\left(-\dfrac{1}{2},4\right)$.
Αν υπήρχε, από την πρώτη συνιστώσα θα είχαμε $\lambda=\dfrac{2}{-1/2}=-4$.
Από τη δεύτερη συνιστώσα απαιτείται $-6=-4\cdot 4=-16$, που είναι ψευδές.
Άρα τα διανύσματα δεν είναι παράλληλα και συνεπώς τα σημεία $A,B,\Gamma$ δεν είναι συνευθειακά.
Συμπέρασμα: Τα $A,B,\Gamma$ είναι κορυφές μη εκφυλισμένου τριγώνου.
12. Θέμα Δ3: Να βρεθεί το μήκος της διαμέσου $AM$ του τριγώνου $A B \Gamma$, όπου $M$ το μέσον της πλευράς $B\Gamma$.
Υπολογίζουμε το μέσον $M$ της $B(3,-4)$ και $\Gamma(1/2,6)$.
Έχουμε $M=\left(\dfrac{3+1/2}{2},\dfrac{-4+6}{2}\right)=\left(\dfrac{7/2}{2},\dfrac{2}{2}\right)=\left(\dfrac{7}{4},1\right)$.
Το διάνυσμα $\overrightarrow{AM}=\left(\dfrac{7}{4}-1,1-2\right)=\left(\dfrac{3}{4},-1\right)$.
Το μήκος $AM=\sqrt{\left(\dfrac{3}{4}\right)^2+(-1)^2}=\sqrt{\dfrac{9}{16}+1}=\sqrt{\dfrac{25}{16}}=\dfrac{5}{4}$.
Άρα $AM=\dfrac{5}{4}$.
13. Θέμα Δ4: Να βρεθεί το συμμετρικό σημείο $B'$ της κορυφής $B$ ως προς το μέσον της πλευράς $A\Gamma$ του τριγώνου $A B \Gamma$.
Υπολογίζουμε πρώτα το μέσον $N$ της πλευράς $A(1,2)$ και $\Gamma(1/2,6)$.
$N=\left(\dfrac{1+1/2}{2},\dfrac{2+6}{2}\right)=\left(\dfrac{3/2}{2},4\right)=\left(\dfrac{3}{4},4\right)$.
Το σημείο $B'$ είναι το συμμετρικό του $B(3,-4)$ ως προς $N$, άρα $N$ είναι το μέσον του $BB'$, επομένως $B'=2N-B$.
Υπολογίζουμε τις συντεταγμένες: $x_{B'}=2\cdot\dfrac{3}{4}-3=\dfrac{3}{2}-3=-\dfrac{3}{2}$.
$y_{B'}=2\cdot 4-(-4)=8+4=12$.
Άρα $B'=\left(-\dfrac{3}{2},12\right)$.
Τελικά αποτελέσματα συνοπτικά.
A1: Ορισμός και παρατήρηση για το μηδενικό διάνυσμα.
A2: Απόδειξη ισοδυναμίας για μη μηδενικά διανύσματα.
A3: Απαιτούνται οι προτάσεις για απάντηση.
B1-B3: Απαιτούνται τα σχήματα ή οι επιπλέον σχέσεις για να δοθούν ακριβείς εκφράσεις/αποδείξεις.
G1: $x=1,\ y=1$.
G2: Συντελεστής διεύθυνσης του $\vec{u}$ είναι $1$.
G3: Γωνίες με τον άξονα x: $\dfrac{\pi}{4}$ και $\dfrac{5\pi}{4}$.
D1: $\Gamma=\left(\dfrac{1}{2},6\right)$.
D2: Τα $A,B,\Gamma$ σχηματίζουν τρίγωνο (δεν είναι συνευθειακά).
D3: $AM=\dfrac{5}{4}$.
D4: $B'=\left(-\dfrac{3}{2},12\right)$.